کلسترول چیست؟
کلسترول یک ماده مومی شکل است که در سلول‌های بدن ساخته شده و همچنین از طریق بعضی از مواد غذایی مانند گوشت، لبنیات و ... وارد بدن می‌شود. کبد یکی از مراکز اصلی ساخت کلسترول در بدن است.
کلسترول به میزان مطلوب برای بدن ما مورد نیاز میباشد. این ماده مومی شکل یک بخش مهم از دیواره سلول‌ها را تشکیل داده و همچنین برای تولید برخی هورمون‌ها و ویتامین‌ها مورد نیاز میباشد.
مواردی که سبب ایجاد کلسترول بالا می شود
سبک زندگی یکی از مهمترین دلایل افزایش کلسترول میباشد. مصرف غذاهای حاوی اسیدهای چرب اشباع و چربی‌های ترانس (به مقادیر زیادی در برخی از غذاهای فراوری شده وجود دارد) و عدم فعالیت بدنی کافی می‌تواند منجر به افزایش LDL کلسترول و در نهایت منجر به ایجاد حملات قلبی و سکته‌های مغزی می‌گردد.
اختلالات ژنتیکی نیز یکی عوامل کلسترول خیلی بالا میباشد. برخی از این افراد حتی از سنین پایین در معرض کلسترول بالا و ریسک بیشتر برای بیماری‌های قلبی و سکته‌های مغزی هستند.
ریسک فاکتورهایی که می‌توانند سبب حملات قلبی عروقی شوند
کلسترول یکی از مهمترین فاکتورهای قابل کنترل برای کاهش ریسک حملات قلبی میباشد با کنترل کلسترول بد ریسک حملات قلبی عروقی را می‌توانید کاهش دهید.
ال دی ال کلسترول
LDL (Low density lipoprotein)
ال – دی – ال کلسترول یکی از مولکول‌های اصلی حمل کننده‌ی کلسترول در گردش خون میباشد. اگر میزان LDL کلسترول از حد نرمال بالاتر رود، سبب رسوب کلسترول در رگ‌های خونی شده و با ایجاد انسداد و تنگی در رگ‌های خونی، سبب کندی جریان خون و در نتیجه بروز حملات قلبی و سکته‌های مغزی می‌گردد.
کلسترول بالای خانوادگی
Familial Hypercholesterolemia (FH)
یک اختلال ژنتیکی است که بر روی توانایی بدن در حذف LDL کلسترول خون تاثیر می‌گذارد. این افزایش ال دی ال کلسترول در خون منجر به رسوب و تشکیل پلاک در عروق خونی می‌گردد. پلاک تشکیل شده در دیواره‌ی عروق می‌تواند منجر به سختی عروق (آترو اسکلروزیس) و حملات قلبی و مغزی در میانسالی و حتی در دوران کودکی و جوانی گردد.
با توجه به ماهیت ژنتیکی و ارثی بودن بیماری، اگر یک نفر از اعضای خانواده به این بیماری مبتلا باشد، بسیار مهم است که بقیه اعضای خانواده (مادر، پدر، خواهر، برادر،فرزندان) از نظرمیزان کلسترول بررسی شوند.
تفاوت اصلی کلسترول بالای خانوادگی (FH) و کلسترول بالای ناشی از سبک زندگی در این میباشد که در نوع خانوادگی، کلسترول بالای شما ژنتیکی و ارثی میباشد و ارتباطی به تغذیه و سبک زندگی شما ندارد.
هموزیگوت و هتروزیگوت
بیماری به 2 نوع هموزیگوت و هتروزیگوت تقسیم بندی می‌شود و بسته به اینکه افراد به کدام نوع مبتلا باشند، از بدو تولد یا در سنین جوانی مبتلا به ال-دی-ال کلسترول بالا می‌باشند.
هتروزیگوت
نوع هتروزیگوت این بیماری شیوع بالایی دارد و از هر ۲۵۰ نفر یک نفر به این بیماری مبتلا میباشد. میزان LDL-Cholesterol در این بیماران می‌تواند بالای ۱۹۰mg/dL باشد. با توجه به میزان شیوع و عدم تشخیص مناسب این بیماری در دنیا، کلسترول بالای خانوادگی هتروزیگوت را می‌توان یک بیماری خاموش دانست که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به حملات قلبی عرقی زودرس (درسنین زیر ۵۵ سالگی برای آقایان و زیر ۶۰ سالگی برای خانم‌ها) گردد.
هموزیگوت
نوع هموزیگوت نادر و خطرناک تر میباشد افراد مبتلا به این نوع که تحت درمان قرار نگرفته‌اند معمولا LDL-Cholesterol بین ۴۰۰-۱۰۰۰ mg/dL دارند. این سطح از ال دی ال ۴-۱۰ برابر بیشتر از میزان آن در افراد عادی میباشد. این سطح از ال دی ال در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به حملات قلبی حتی در سنین نوجوانی گردد.
HeFH شایع
HoFH نادر
۱ ژن
۲ ژن
> ۱۹۰ mg/dl
> ۴۰۰ mg/dl
۳۰ تا ۶۰ سال
کودکی
قابل درمان با
دارو درمانی
مقاوم در برابر
دارو درمانی
شایع
یک در هر ۲۵۰ نفر
نادر
یک در ۳۰۰ هزار نفر
در تست چربی چه نوع از کلسترول ها اندازه گیری می‌شود؟
اچ – دی – ال HDL cholesterol
این کلسترول باعث کاهش رسوب چربی در رگ‌های خونی می‌گردد و به همین دلیل به آن کلسترول خوب گفته می‌شود.
ال – دی – ال LDL Cholesterol
این نوع کلسترول باعث افزایش رسوب چربی در رگ‌های خونی می‌شود و به همین دلیل کلسترول بد گفته می‌شود.
بهتر است میزان LDL Cholesterol پایین و میزان HDL Cholesterol بالا باشد.
دو معیار تشخیصی مهم برای این بیماری وجود دارد:
- ال-دی-ال کلسترول بالا که با رژیم غدایی و ورزش کنترل نگردد.
- سابقه ی خانوادگی حملات قلبی زودرس.
آیا یکی از اعضای خانواده ی شما دچار حملات قلبی (درسنین زیر 55 سالگی برای آقایان و زیر 60 سالگی برای خانم ها) شده است؟
در این صورت ممکن است بیماری کلسترول بالای خانوادگی (FH) در خانواده ی شما وجود داشته باشد.
توجه داشته باشید که این بیماری زمانی مطرح می شود که شما دارای LDL بالا باشید. این عدد در بزرگسالان بالای 190 و در بجه ها بالای 150 mg/dL میباشد.
معمولا میزان کلسترول شما و سابقه ی خانوادگی از نظر کلینیکی می تواند برای تشخیص این بیماری کافی می باشد.
از انجا که کلسترول بالا می تواند هیچ علامتی نداشته باشد، تنها راه تشخیص آن تستهای آزمایشگاهی میباشد.
چگونه این بیماری تشخیص داده می‌شود؟
این بیماری می‌تواند با انجام آزمایش چربی خون، معاینات بالینی توسط پزشک (از جمله مهمترین علائم بالینی در این بیماران می‌تواند رسوب چربی دور قرنیه و بوجود آمدن توده‌های چربی در مفاصل باشد)، و وجود سابقه‌ی خانوادگی از حوادث قلبی و عروقی زودرس تشخیص داده شود.
Arcus Cornealis
Tendon Xantomas
چگونه بیماری کلسترول بالای خانوادگی (FH) درمان می‌شود؟
اگرچه رعایت رژیم غذایی و انجام فعالیت بدنی دو فاکتور مهم در داشتن یک قلب سالم هستند، این تغییرات در بیماران FH کافی نیستند.
تشخیص بیماری FH می‌تواند تا اندازه‌ای برای شما آزار دهنده و ترسناک باشد. این بیماری چه تاثیری بر زندگی شما (در کوتاه مدت و دراز مدت) دارد؟ چه تاثیری بر شما و عزیزانتان خواهد گذاشت؟
اگر فورا" کمک بگیرید، می‌توانید یک زندگی طولانی و سالم داشته باشید. هر چه زود تر بیماری شما تشخیص داده شود و هر چه زودتر درمان را آغاز کنید از وقوع حوادث قلبی عروقی جلوگیری کرده و آن را به تعویق انداخته‌اید.
درمان FH ممکن است شامل مصرف یک یا چند دارو باشد. هنگامی که بیش از چند دارو تجویز شود، به آن درمان ترکیبی می‌گویند.
هدف درمان FH کم کردن میزان LDL Cholesterol است. این امر سبب کاهش ریسک وقوع حوادث قلبی مانند حمله‌های قلبی، سکته‌ها، و کاهش نیاز به جراحی‌های قلبی و استنت گذاری و حتی کاهش ریسک مرگ و میر می‌گردد.
در بیمار FH که تا کنون سابقه بیماری‌های قلبی عروقی نداشته است، میزان هدف LDL Cholesterol رسیدن به کمتر از mg/dL ۱۰۰ است، و در صورتیکه که بیمار FH سابقه حوادث قلبی عروقی دارد، میزان هدف LDL Cholesterol رسیدن به کمتر از mg/dL ۷۰ است.
هر mg/dL ۴۰ کاهش در میزان LDL Cholesterol می‌تواند تا %۲۱ ریسک وقوع حوادث قلبی عروقی را کاهش دهد.
درمان دارویی ترکیبی در کنار فعالیت بدنی و رژیم غذایی سالم برای رسیدن به میزان هدف LDL Cholesterol لازم است.
تشخیص قطعی این بیماری با تست ژنتیکی امکان پذیر میباشد.
خبر خوب این است که
این بیماری با تست چربی و بررسی سابقه‌ی خانوادگی قابل تشخیص میباشد و در صورت تشخیص و درمان زودرس، افراد مبتلا می‌توانند مانند افراد عادی زندگی کنند.
داروهای کنترل ال دی ال کلسترول
داروهای مختلفی که برای درمان کم کردن میزان LDL Cholesterol به کار گرفته می‌شوند شامل:
- داروهای مهارکننده آنزیم اچ ام جی-کوآ ( HMG-CoA Reductase ) مانند دسته دارویی استاتین‌ها ( Statins)
- داروهای مهارکننده جذب کلسترول در روده کوچک مانند داروی ازتیمایب (Ezetimibe)
- داروهای مهارکننده آنزیم پی سی اس کی 9 (PCSK9) مانند داروی رپاتا (Repatha)
- داروهای مهار کننده آنزیم ای سی ال (ACL) مانند داروی بمپدوییک اسید (Bempedoic acid)
برای داشتن بهترین و موثرترین مسیر درمانی، با پزشک خود در ارتباط باشید.